Tính đến thời điểm này, Việt Nam được xác định có 164 món ăn từ sợi và nước. Tổ chức World Records Union – WorldKings và WRA đã xác lập danh hiệu “Việt Nam – đất nước sở hữu nhiều món sợi và nước hấp dẫn nhất thế giới”. Danh sách này vẫn đang được bổ sung liên tục.
Những món “sợi và nước”của người Việt được chế biến với rất nhiều dạng nguyên liệu, mùi vị, cách bày trí. Từ nguyên liệu, hình dáng, màu sắc, hương vị và kết cấu, có nhiều cách chế biến tạo ra vô vàn món sợi khác nhau.
Mỗi loại món sợi có rất nhiều cách kết hợp với các nguyên liệu khác nhau tạo nên những biến tấu độc đáo, khác biệt, hấp dẫn.
Phở
Món sợi nổi tiếng nhất là phở, món ăn Việt độc nhất vô nhị mà thế giới biết đến. Phở có nhiều phiên bản vùng miền, từ hàng ăn vỉa hè đến nhà hàng lớn. Phở nằm trong danh sách món ăn nhất định phải thử đối với du khách đến Việt Nam.
Trong các món phở, phải nhắc đến phở Hà Nội. Điểm đặc trưng của phở Hà Nội là nước dùng được ninh từ xương bò, sá sùng… kèm nhiều loại gia vị như quế, hồi, gừng nướng, thảo quả, đinh hương… Từ những thương hiệu như phở Nam Ngư, phở Thìn, phở Bát Đàn, đến những gánh phở dạo… đều mang hương vị đặc trưng, chinh phục người yêu thích ẩm thực.
Bún
Bún có nhiều biến tấu, nhưng có chung các nguyên liệu căn bản gồm sợi bún, nước dùng, thịt/tôm/cá/cua… các loại rau và gia vị ăn kèm. Trong đó, thứ quyết định chất lượng món bún là nước dùng, khác nhau tùy theo loại bún.
Trong món bún, có thể nhắc đến bún thang với cách chế biến khá kỳ công. Một tô bún thang ngon hình thành nên từ gần 20 nguyên liệu, như rau răm, mùi tàu, trứng gà chiên mỏng, lườn gà xé, giò lụa… Nước dùng kèm giấm, tỏi ớt băm hoặc mắm tôm. Biến tấu của món này là bún thang khô, cũng nhiều nguyên liệu nhưng không dùng với nước.
Một món bún cũng cầu kỳ là bún bò Huế. Tô bún bò thường gồm sợi bún to, thịt bò, tiết heo, chả cua và nước dùng. Thịt bò thường là phần bắp chân trước hoặc nạm. Chả cua được làm từ gạch và thịt cua xay nhuyễn. Hương vị của bún bò ngon nhờ nước dùng ninh từ xương ống bò, thêm mắm ruốc, sả để dậy mùi.
Bánh đa
Sợi bánh đa chính là sợi phở xắt to bản, phơi khô, nhưng to và dai hơn bánh phở. Trong các phiên bản bánh đa, món bánh đa cua Hải Phòng rất nổi tiếng.
Bánh đa cua Hải Phòng có các thành phần gồm bánh đa, cua đồng, rau muống, lá lốt, hoa chuối, ớt, hành khô…
Miến
Miến được làm từ các nguyên liệu hòa trộn gồm củ của cây dong riềng, đậu xanh và bột sắn. Miến sau khi chế biến được phơi khô, sợi miến thường dẻo, dai và trong. Món miến có nhiều loại như miến lươn, miến ngan, miến gà…
Miến chứa rất ít tinh bột nhưng giàu năng lượng, giúp người có mỡ thừa không cần hấp thụ lượng lớn tinh bột vẫn đủ năng lượng.
Mì
Mì rất phổ biến trong bữa ăn của người Việt. Một số loại mì nổi bật có thể như: mì Quảng, mì chũ, mì sụa,… Mì thường dùng để ăn lót dạ vào bữa sáng hoặc bữa xế, hoặc ăn trước khi đi ngủ đối với những người bỏ bữa tối.
Trong số này, mì Quảng là món sợi độc đáo ở miền Trung. Sợi mì được làm từ gạo không dẻo nhưng vẫn kết dính. Nước dùng nấu từ tôm và thịt heo. Mì Quảng có nhiều phiên bản như mì thịt, mì gà, ăn kèm với nhiều loại rau như cải non, xà lách, húng, quế, giá trắng… cùng đậu phộng, bánh tráng…
Cao lầu
Nổi tiếng nhất là món cao lầu Hội An. Thành phần chính của món này là sợi cao lầu. Để làm ra sợi cao lầu ngon, cần 3 nguyên liệu chính là gạo xuyệt, một loại gạo cứng; nước trong không có phèn và nước tro có tác dụng khử chua giúp sợi cao lầu không thiu trong vài ngày, sợi bánh màu vàng nhạt như pha nghệ.
Hủ tiếu
Hủ tiếu là món điểm tâm hoặc bữa xế quen thuộc của người miền Nam. Có nhiều loại hủ tiếu như hủ tiếu Nam Vang, hủ tiếu Mỹ Tho, hủ tiếu Sa Đéc; nhiều biến tấu như hủ tiếu sa tế, hủ tiếu khô, hủ tiếu nước lèo, hủ tiếu xào… Một tô hủ tiếu thường gồm bánh hủ tiếu, nước dùng, giá đỗ, hẹ, thịt, bò viên, tương ớt…
Sợi hủ tiếu mềm, dai, ngọt thơm vị gạo. Một tô hủ tiếu tùy phiên bản, thường gồm bánh hủ tiếu, thịt nạc heo xắt mỏng, tôm, trứng cút, giá, hẹ, tóp mỡ, bò viên, tương ớt… Nước lèo trong được hầm kỹ từ xương.
Bánh canh
Sợi bánh canh làm từ bột gạo, bột mì hay bột năng cán thành tấm, sau đó cắt sợi to và ngắn. Nước dùng nấu từ tôm, cá và giò heo.
Đồ ăn kèm tùy biến có thịt cua, cá róc xương, chả cá, tôm, giò heo, thịt heo. Bánh canh không ăn kèm với nhiều rau, thường chỉ có ngò rí, hành lá.
