Sa sâm thực tế là loại rau quý nhưng ít người biết. Ẩn mình trong những khu vườn hay trên triền đồi yên ả, rau sa sâm chứa đựng cả kho dinh dưỡng và dược liệu, vốn được trao truyền và trân quý trong đời sống dân gian từ bao đời nay.
Hãy cùng khám phá loại rau kỳ diệu này, để thấy rằng đời sống thiên nhiên Việt Nam còn nhiều điều lý thú chưa được kể hết.
Đã là rau ngon, lại còn như thuốc quý
Rau sa sâm, tùy vùng miền mà người dân còn gọi là sa sâm đất, sa sâm nam. Đây là loại cây thân thảo nhỏ, mọc bò sát mặt đất, thường sinh trưởng tự nhiên ở các vùng đất cát ven biển, triền đồi, hoặc các khu vực ẩm ướt như ruộng trũng, bờ ao. Cây có lá nhỏ, xanh tươi quanh năm, hoa tím nhạt hoặc hồng nhạt, rất đẹp mắt.
Rau sa sâm được hái để nấu ăn từ nơi mọc hoang hoặc người dân tự trồng quy mô nhỏ lẻ, hiện chưa được khai thác thương mại rộng rãi. Rất hiếm thấy loại rau này trong các siêu thị, hầu như nó không xuất hiện ở ngoài chợ.
Ở các miền quê, sa sâm là loại rau khá quen thuộc trong bữa cơm gia đình. Người dân thường dùng sa sâm để nấu canh giải nhiệt, thanh lọc độc tố. Người dân ở các đô thị lớn, người tiêu dùng trẻ, hoặc đã bỏ quên hoặc ít biết về rau sa sâm.
Dù quen gọi là rau nhưng sa sâm thực chất là vị thuốc quý trong Đông y. Sa sâm được ghi nhận trong các tài liệu y học cổ như Bản thảo cương mục – từ điển bách khoa của Trung Quốc về dược vật học được thầy thuốc Lý Thời Trân biên soạn vào thế kỷ 16, và Nam dược thần hiệuvề y học cổ truyền và những bài thuốc hay của Việt Nam, do danh sư Tuệ Tĩnh soạn vào thế kỷ 14.
Có thể thấy nhiều đặc tính dược liệu trong loại rau tuyệt vời này. Sa sâm có tính mát, vị ngọt nhẹ, giúp làm mát gan, thanh lọc cơ thể, giảm nóng trong người. Loại rau này còn có tác dụng kháng khuẩn nhẹ, hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm đường ruột, viêm họng, nhiệt miệng.
Trong kinh nghiệm dân gian, rau sa sâm thường được dùng nấu nước uống để kích thích tiêu hóa, làm dịu thần kinh, giúp dễ ngủ. Trong khoa học hiện đại, một số nghiên cứu chỉ ra rằng rau sa sâm có khả năng hỗ trợ điều hòa đường huyết và lợi tiểu tự nhiên.
Đưa sa sâm vào bữa cơm để sống lành mạnh, cân bằng
Nghe đặc tính về dược liệu có thể gây chút ái ngại, nhưng thực tế rau sa sâm có thể ăn ngon hằng ngày như nhiều loại rau xanh khác.
Sa sâm chứa nhiều vitamin C, flavonoid, chất xơ, các khoáng chất như canxi, kali, magie…, giúp tăng sức đề kháng, bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
Khi luộc hoặc hấp chín, sa sâm có vị ngọt mát, thơm dịu, dễ ăn. Sa sâm xào tỏi hoặc thịt cũng là lựa chọn đơn giản nhưng rất hấp dẫn, bắt cơm. Nếu dùng để nấu canh, vị ngon của loại rau này phát huy tác dụng cao nhất khi đi với tôm, thịt bằm hoặc cá, tạo nên món canh thanh mát, giải nhiệt.
Đặc biệt, ít có loại rau nào có thể vừa chế biến món ăn, vừa nấu nước uống như sa sâm. Nước nấu từ sa sâm có thể uống giải khát, giải nhiệt hằng giống như trà thảo dược, giúp mát gan, sáng da, giảm mụn.
Tất nhiên, sa sâm có nhiều đặc tính tốt, nhưng không nên dùng quá nhiều hay liên tục trong thời gian dài, nhất là đối với người thể trạng hàn vì có thể gây lạnh bụng.
Trong xu thế tìm về lối sống xanh, sa sâm chính là một giải pháp, một ngôi sao sáng trong danh mục các loại rau dược liệu, rau sạch truyền thống. Hiện nay, nhiều người tìm đến sa sâm thường xuyên hơn để mang về bữa cơm gia đình, nhằm cải thiện nếp sống lành mạnh, cân bằng tự nhiên.
Việc khôi phục và phát triển rau sa sâm không chỉ là cách giữ gìn di sản bản địa, mà còn là bước đi bền vững trong hành trình bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Nếu bạn từng nghe kể về nắm rau sa sâm luộc chấm mắm ớt tỏi, hay từng nhấp ngụm nước sa sâm mát lành trong ngày hè oi bức, thì hãy tiếp tục góp phần đưa rau sa sâm lên bàn ăn. Không chỉ là món rau ngon, mà sa sâm còn là phần ký ức và tinh hoa của miền quê Việt.
