Có một loại rau đặc biệt mà khi nhìn thấy nó, người miền Trung xa xứ biết quê nhà đã vào mùa lụt. Bởi loại rau dại này chỉ xuất hiện thời gian ngắn trong những ngày gió mưa.
Bữa cơm của người miền quê Phú Yên, Bình Định ngày bão lũ trước đây thường rất đơn sơn, vì chợ búa không họp được. Lúc này đường sá ngập trong nước, đò giang cách trở, nhà còn gì ăn nấy. Mà có khi cũng chẳng còn gì mấy, do biển động không có cá, rau củ ngoài vườn bị mưa lớn gió to quật dập gãy.
Ăn gì bây giờ? Với người dân quê chịu khó chịu khổ, không thiếu cách để vượt qua. Ruộng đồng chìm dưới nước không kiếm được rau thì vô núi tìm. Chẳng cần đi xa, chỉ tới đoạn ven suối gần nhà là gặp loại rau độc đáo: chua lẻ.
Sẽ không thể tìm thấy loại rau này trong mùa nắng. Nó chỉ hiện ra khi những cơn mưa đổ xuống, như một món quà của đất trời cho người miền Trung có thêm miếng ăn mùa khó. Có hơi nước, rau chua lẻ mọc mầm, nẩy lá rất nhanh. Đoạn đường mới đi qua hôm trước còn chưa thấy gì, bữa sau quay lại đã thấy bò tràn ra xanh um.
Lá chua lẻ uốn lượn ở hai cạnh, gần giống như răng cưa, cùng với thân đều mọng nước. Rau dại, nghĩa là không chăm bón phân thuốc gì nhưng nhìn qua biết nó chứa đầy dinh dưỡng. Cọng rau nào cũng xanh thẫm đến mức có cảm giác chỉ cần cắn nhẹ là chất bổ tứa ra.
Đúng vậy, chua lẻ có thể dùng ăn sống như rau vườn. Rửa sạch ngắt gọn lại là có thể chấm ngay với nước mắm. Gắp rau giòn giòn tan trong miệng, để lại dư vị ngọt lành, hơi chua một chút đúng như tên gọi.
Khi luộc lên, chua lẻ lại có thêm vị bùi ngùi, nồng nồng. Loại rau này mà luộc rồi chấm với mắm nêm, mắm ruột thì có thể đánh gục những khẩu vị khó tính nhất. Khi đó, hương của núi rừng hòa với vị của biển cả. Mà cả hai thứ này thì luôn có sẵn ở góc trời duyên hải Trung bộ.
Bữa cơm ngày lụt đơn sơ chỉ có gạo cũ nấu dẻo thơm, dĩa rau chua lẻ, chén nước mắm giã tỏi ớt, thỉnh thoảng có mấy con khô còn sót lại, cùng tô canh cũng chủ yếu là rau. Nhưng mâm cơm dưới mái nhà năm cũ, ngoài trời vẫn mưa, nước vẫn tràn đồng, thì ngon đến tận bây giờ.
Vượt qua hình ảnh gợi nỗi niềm đời sống khó khăn một thuở, rau chua lẻ giờ đây thành một đặc sản. Hơn thế, nó là thức quà quý vì chỉ có mặt ngoài thiên nhiên vài tháng mùa mưa. Ngay cả người quê, việc tìm rau chua lẻ cũng đã khó, người phố muốn ăn càng hiếm gặp hơn.
Thỉnh thoảng, những cọng rau chua lẻ ven suối ngày cũ bất ngờ xuất hiện trong bữa cơm ở phố thị. Nhón gắp cọng chua lẻ, không chỉ là thưởng thức một loại rau ngon, bổ dưỡng, nhiều tác dụng dược liệu, mà còn cho phép mình thoáng chút bâng khuâng với ký ức đẹp quê nhà.
Trí Minh
